کرونا، بحرانی بود که تا به حال بشر و صنعت ریتیل جهان آن را تجربه نکرده بودند و نحوه رویارویی با آن برای همه ناشناخته و عجیب بود.
حال بیش از 2 سال است که ریتیلرها و مراکز خرید راه همزیستی با این بحران را آموخته و اندک اندک در حال بازگشت به شرایط عادی هستند.
در این مدت بیشترین لطمه شامل حال مراکز خرید شد؛ برندها با استفاده از امکانات فروش آنلاین شرایط بهتری را تجربه کردند و فروشگاه‌های زنجیره‌ای درخشان‌ترین دوران خود را تجربه کردند.
این روزها شرایط بازار ایران در هماهنگی با توسعه فروش آنلاین و پلتفرم‌های موجود توانسته از اتکا به یک کانال فروش یعنی شیوه سنتی (فروشگاه‌های فیزیکی) تبدیل به فروش چند کاناله شده و به موازات آن، از ظرفیت حضور مشتریان در فروشگاه‌های فیزیکی یا حضور در پلتفرم‌های فروش آنلاین استفاده کند.
در این فرآیند، مراکز خرید کمترین بهره را از توسعه فروش آنلاین برده و عمدتا دلخوش به حضور مشتریان و مراجعان در فروشگاه‌ها بودند، اما در همین زمان پلتفرم‌های دیجی‌کالا، اسنپ مارکت، اکالا و بانی مد ره صد ساله را یک شبه طی کردند و با ارائه خدمات قابل اعتنا و رو به بهبود توانستند تعداد بیشتری از مشتریان را با خدمات خود آشنا ساخته و بر تعداد مشتریان خود بیفزایند.
البته شرایط صنعت مراکز خرید ایران خاص‌تر از بیشتر نقاط جهان است و با اوج‌گیری ششمین پیک بحران کرونا و سویه امیکرون، همچنان فعالان این صنعت درگیر محدودیت‌های مختص این شرایط و نگرانی مشتریان از حضور در بازارها و مراکز خرید پر مخاطب و شلوغ هستند.
اشتغال‌زایی در عصر تاب‌آوری
در این دوران بار اشتغال‌زایی این صنعت روی دوش فروشگاه‌های زنجیره‌ای بود که با استفاده بهینه از فرصت استثنایی‌ای که در اختیارشان قرار گرفته بود، تا توانستند شعب خود را افزایش دادند و به موازات آن تهدیدهای دوران کرونا را به فرصت تبدیل کردند و سهم بسیار زیادی در تولید فرصت‌های شغلی جدید داشتند. همچنین به واسطه همین توسعه چشمگیر به شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات فروشگاهی و همچنین موادغذایی و سایر محصولات نیز کمک کردند تا با حداکثر ظرفیت به تولید مشغول شوند و بر تعداد نیروها و ظرفیت تولید خود بیفزایند.
در این رهگذر با بهبود نسبی شرایط بحران کرونا، چندین مرکز خرید جدید نیز آماده بهره‌برداری شدند و با افتتاح مجموعه‌های‌شان در شهرهای کرج، اصفهان، شیراز، سیرجان، اهواز و تهران در توسعه فعالیت‌ها و شعب برندهای مختلف نقش داشتند و کمک کردند برندهایی که حالا با اصول فروش آنلاین نیز آشنا شده و به ابزارهای آن مسلح هستند، بتوانند فعالیت‌های‌شان را توسعه داده و بر تعداد نیروهای‌شان نیز بیفزایند.
با افتتاح این مجموعه‌ها مخصوصا در شهرهای کرج، اصفهان و شیراز سبک و کیفیت جدیدی از ارائه کالا و خدمات در دسترس مردم قرار گرفت و سطح کیفی مراکز خرید این شهرها نیز رتبه بهتری به خود اختصاص دادند.
بهبود تصویر برندهای ایرانی در بین مصرف‌کنندگان و مشتریان
چند سال پس از تصویب ممنوعیت حضور برندهای خارجی در بازار ایران، حالا برندهای ایرانی پس از عبور از دوران طفولیت در دوران بلوغ قرار گرفته و توانسته‌اند با استفاده از لوکیشن‌های ممتازی که در مراکز خرید در اختیارشان قرار دارد و بازار بکری که در اختیار دارند، اندک اندک جای خود را در ذهن و قلب مصرف‌کنندگان باز کرده و با استفاده از متدهای روز دنیا در طراحی محصولات و بهره‌گیری از نیروهای مستعد و آموزش دیده قابلیت‌های خود را به اثبات برسانند و با رشد تقاضا و فروش، اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده و خود را آهسته آهسته آماده حضور در بازارهای کشورهای همسایه کنند
آموزش؛ حلقه مفقوده‌ای که عاقبت پیدا شد
در همین دوران آموزش‌هایی که توسط دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در قالب (MBA) و (DBA) برای جمعی از نخبگان و پرسنل مستعد برندهای خرده‌فروشی ایرانی به وقوع پیوست، باعث شد بیش از 200 نیروی زبده و مهارت دیده به ابزار علم و دانش نیز مسلط شده و با افزایش بهره‌وری خود به سازمان‌های‌شان نیز در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده کمک کنند.
یادگیری استانداردهای بین‌المللی این صنعت و ترکیب آن با تجربه اساتید این دوره‌ها که عمدتا در صنعت خود جزو افراد شاخص و اثرگذار هستند، این روزها نوید درخشش نسل جدیدی از مدیرانی را می‌دهد که می‌توانند در سال‌های بعد تاثیر آموخته‌های این دوره‌ها را با شرایط بازار ایران ترکیب کرده و به رشد برندهای ایرانی کمک کنند.
افزایش اعتماد به نفس
مجموع عوامل بالا در کنار یک همکاری دسته جمعی که به عنوان یک کمپین CSR)) موجب دریافت رتبه دوم جایزه مرد سال ریتیل خاورمیانه و شمال آفریقا برای کشور ایران شد، حال باعث شده یک عزم جدی در فعالان این صنعت به‌وجود آید که علی‌رغم تحریم‌ها و محدودیت‌های سیاسی‌ای که متاسفانه همواره روی فعالیت اقتصادی این صنعت تاثیر گذاشته، باز هم بتوان در عرصه‌های جهانی درخشیده و شایستگی‌ها را به اثبات رساند.
در این ایام اکثر برندهای پوشاک و فشن و همچنین برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایران به صورت جدی در حال مطالعه زیر و بم بازارهای کشورهای همسایه از جمله امارات، عمان، ترکیه، آذربایجان، گرجستان و ... هستند تا با تسلط بر قوانین تجاری و اقتصادی این کشورها بتوانند شعب خود را در بازارها یا مراکز خرید کشورهای مقصد افتتاح کرده و مسیر طولانی خود را برای پیوستن به بازارهای جهانی آغاز کنند.
همه این فاکتورها نوید‌بخش یک عصر طلایی برای صنعت ریتیل ایران است که در بخش فروشگاه‌های زنجیره‌ای توسط غول‌های موادغذایی و در بخش چرم و فشن توسط شرکت‌های ایرانی در حال حمایت است و اگر مذاکرات برجام با یک توافق قابل قبول برای طرفین به اتمام برسد و وضعیت بازارهای مالی و ارزی به آرامش و ثبات مورد انتظار دست یابد و با ریشه‌کن شدن بحران کرونا امکان حضور مردم در مراکزخرید بدون نگرانی و دلهره فراهم شود، آنگاه شاهد باز شدن فنر فشرده شده مارکت ایران خواهیم بود که هم برای تولیدکنندگان داخلی و هم برای سرمایه‌گذاران خارجی بسیار جذاب خواهد بود.
شاهرخ کشاورز
نماینده انجمن مراکز خرید خاورمیانه و شمال آفریقا در ایران
