«مد پایدار» یکی از مفاهیم نوظهور در دنیای مد و فشن است که امروزه در سراسر جهان مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. پایداری در مواد مورد استفاده سازگار با محیط زیست برای تولید محصولات، شیوه‌های درست کاری که برای محیط زیست و کارگران مضر نباشد و مدل کسبوکار پایدار و تجارت منصفانه از موارد حائز اهمیت است که در این حوزه به آن پرداخته می‌شود.
اما با آشکارشدن اثرات مخرب صنعت فشن بر روی محیط زیست، پایداری به موضوعی حیاتی تبدیل شده است. به گزارش موسسه کسبوکار BoF، اقتصاد جهانی ۱۰ سال فرصت دارد تا از تغییرات فاجعه‌انگیز آب‌وهوایی جلوگیری کند. آلایندگی و اثرگذاری بی‌سابقه صنعت فشن در تخریب محیط زیست و تغییرات اقلیمی، از مواردی است که به آن اشاره می‌شود و این مهم موجب شده است که توجه برندهای بزرگ این صنعت، بیش از پیش به مسئولیت‌های محیط‌زیستی و اجتماعی‌شان جلب شود. اما باید این نکته را پذیرفت که بزودی پایداری در این صنعت از مسئولیت اجتماعی برندها یا صرفا گزینه‌ای در لیست بازاریابی‌شان فراتر رفته و به بخش جدایی‌ناپذیری از این صنعت تبدیل خواهد شد.
مصرف‌کنندگان امروزی از طریق فناوری، به اطلاعات گسترده‌تری دسترسی داشته و در نتیجه، آگاهی بیشتری نسبت به مسائل زیست محیطی دارند. همچنین مصرف‌کنندگان به طور فزاینده‌ای خواستار سطح بالاتری از شفافیت در ارزش‌ها و عملکرد شرکت‌ها بوده و برندهای فشن نیز از این قاعده مستثنی نیستند. از طرف دیگر، خرده‌فروشان صنعت فشن در تلاش هستند که برندهای خود را رشد دهند و پایداری به طور فزاینده‌ای به‌عنوان یک مهم در اصل مشتری‌مداری دیده می‌شود. از این رو، برندهایی که اذعان دارند تعهدات خود را برای پایداری محیط زیست بیشتر کرده و به طور پیوسته اقداماتی در راستای تحقق آن دارند، از منافع برد-برد بیشتری برخوردارشده و بیشترین سود را می‌برند.
یک سوم مصرف‌کنندگان نسل Z ایالات متحده آمریکا می‌گویند که هزینه بیشتری برای محصولاتی می‌پردازند که برای محیط زیست خطر و ضرر کمتری داشته باشند. در اروپا نیز مصرف‌کنندگان خریدهای خود را در برندهایی که با کارمندان یا تامین‌کنندگان بدرفتاری می‌کنند، متوقف کرده یا به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهند. اما این فشار فقط از طرف مصرف‌کنندگان وارد نمی‌شود. شرکت‌ها در داخل هم با این فشارها دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، زیرا کارمندان به طور فزاینده‌ای خواستار فرهنگ سازمانی هستند و شیوه‌های تجاری یا کسبوکار، ارزش‌های مترقی و درحال توسعه را نشان می‌دهند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران و نهادهای نظارتی در پاسخ به خطرات مالی، زیست‌محیطی و سیاسی بیشتر مراقب صنعت هستند و آن را بررسی می‌کنند.
گزارش شکاف پایداری که روایتی از کاستی‌های صنعت فشن برای نزدیک‌شدن به یک صنعت پایدار است، برای اولین بار مبتنی بر تحلیل‌های BoF برای ارزیابی پایداری فشن منتشر شده است.BoF موسسه کسبوکار با هدف ساختن جامعه عضویت جهانی مد، برای راه‌اندازی، اطلاع‌رسانی و ایجاد ارتباط و اتصال صنعت به طور منظم، در این راستا اقدام به انتشار گزارش‌هایی می‌کند که می‌تواند تاثیر به‌سزایی در بینش فعالان این صنعت داشته باشد.
این گزارش، براساس عملکرد ۱۵ شرکت، در سه رده لوکس، استایل خیابانی و لباس ورزشی که به لحاظ درآمد سالیانه بیشترین درآمد را دارند، منتشر شده است که می‌توان به هولدینگ LVMH در رده لوکس، هولدینگInditex در رده استایل خیابانی و Nike در رده ورزشی اشاره کرد. در این گزارش به شاخص پایداریBoF اشاره شده است که برای اولین بار به تجزیه و تحلیل پایداری صنعت فشن می‌پردازد.
این شاخص، با استفاده از یک روش اختصاصی، کمّی و کیفی طراحی شده که برای محک‌زدن دقیق سیاست‌های پایداری و عملکرد ۱۵ مورد از بزرگ‌ترین شرکت‌ها -از نظر درآمد سالیانه- در صنعت فشن جهانی طراحی شده است. در این روش براساس اطلاعاتی که در دسترس عموم قرار دارد، توسط شورای پایداریBoF که به تازگی تأسیس شده است - کمیته‌ای متشکل از ۱۲ متخصص سرشناس جهانی در زمینه پایداری - به بررسی، اصلاح و اعتبارسنجی رویکرد شرکت‌ها پرداخته شده است. به نقل از شورای پایداری، هدف ما از ایجاد این شاخص، دو مورد بوده است:
اول اینکه، خواستیم چارچوبی ایجاد کنیم تا سیاست‌ها و شیوه‌های بزرگ‌ترین بازیگران و فعالان صنعت فشن را در طول زمان اندازه‌گیری کنیم و پیشرفت آن‌ها را با استفاده از همان معیار مقایسه کنیم. ضمن اینکه می‌خواستیم این مسئله را درک کنیم که تعهدات و اقدامات این صنعت در برابر اهداف جهانی محیط زیستی و توسعه پایدار برای دهه آینده چگونه اندازه‌گیری شده است.
طبق یافته‌های به‌دست‌آمده، طی پنج سال گذشته، ارجاعات به پایداری در گزارشات سالانه ۱۵ مورد از بزرگ‌ترین شرکت‌های فشن دنیا، بیش از دو برابر شده است و کلمه "پایداری" به معنای واقعی کلمه بیش از هر زمان دیگری بر زبان مدیران صنعت فشن جاری است.
در نهایت، با استفاده از اطلاعاتی که شرکت‌های منتخب، در جهت شفاف‌سازی اقدامات و فعالیت‌هایشان در دسترس عموم قرار داده بودند و با استفاده از شاخص پایداری، شورای پایداری BoF، نحوه عملکرد این شرکت‌ها را به‌وسیله ۳۳۸ معیار و در شش موضوع اصلی شفافیت، انتشار گازهای گلخانه‌ای، آب و مواد شیمیایی، مواد، حقوق کارگران و ضایعات مورد ارزیابی قرار داد که نتیجه آن، به طور کلی، ۱۶ هدف اجتماعی و محیط زیستی برای حل چالش‌های پیش رو تعیین شد که باید تا سال ۲۰۳۰ تحقق یابند:
۱. شفافیت:
چالش پیش رو در این موضوع: صنعت فشن از نظر سیستمی مبهم و غیرواضح است.
هدف‌گذاری برای حل این چالش:
قابلیت ردیابی تا سال ۲۰۲۲: دست‌یابی به قابلیت ردیابی کامل زنجیره تأمین و آشکارکردن تأمین‌کنندگان.
افشای اطلاعات تا سال ۲۰۲۲: تجزیه و تحلیل و افشای داده‌های مربوط به تأثیرات زیست‌محیطی و اجتماعی.
۲. انتشارات گازهای گلخانه‌ای
چالش پیش رو در این موضوع: صنعت فشن یکی از قوی‌ترین آلاینده‌های کره زمین است.
هدف‌گذاری برای حل این چالش:
انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال۲۰۳۰: کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای مطلق تا حدود ۴۵درصد.
۳. آب و مواد شیمیایی
چالش پیش رو در این موضوع: صنعت فشن خشک و کثیف است.
هدف‌گذاری برای حل این چالش:
استفاده از آب تا سال ۲۰۲۲: کاهش استفاده از آب به سطوحی که از نظر طبیعی قابل جبران و ذخیره مجدد باشند.
آلودگی مضر تا سال ۲۰۳۰: حذف آلودگی‌های مضر.
مواد شیمیایی خطرناک تا سال ۲۰۳۰: حذف استفاده خطرناک از مواد شیمیایی.
آلودگی میکروفیبر یا الیاف ریزمبنا: مشارکت فعال در تلاش برای به حداقل رساندن آلودگی میکروفیبر یا ریزالیاف.
۴.مواد
چالش پیش رو در این موضوع: صنعت فشن به یک مدل کسبوکار قابل استخراج متکی است.
هدف‌گذاری برای حل این چالش:
مواد ترجیحی تا سال ۲۰۲۲: تولید ۱۰۰درصد مواد از منابع ترجیحی و مقدم.
کشاورزی احیاکننده تا سال ۲۰۳۰: تولید ۱۰۰درصد فیبرهای تمام طبیعی از منابعی که از نظر اجتماعی معتبر و احیاکننده هستند.
پلی‌استر قابل بازیابی تا سال ۲۰۳۰: حذف پلی‌استر بکر و دست‌نخورده.
۵.حقوق کارگران
چالش پیش رو در این موضوع: صنعت فشن در نابرابری سیستمی و بی‌عدالتی اجتماعی عمل می‌کند و با آن مواجه است.
هدف‌گذاری برای حل این چالش:
استراتژی شرکتی مبنا: حفاظت از حقوق انسانی در یک استراتژی شرکتی تعبیه می‌شود.
شیوه‌ها و تکنیک‌های خرید تا سال ۲۰۲۲: هماهنگی کامل شیوه‌های خرید با تعهدات به شرایط اخلاق کاری.
دستمزد زندگی تا سال ۲۰۲۵: اطمینان از اینکه کارگران حداقل دستمزد لازم جهت امرار معاش و ادامه زندگی را دریافت می‌کنند.
۶.ضایعات
چالش پیش رو در این موضوع: صنعت فشن، فرهنگ مصرف بی‌رویه افراطی را ترویج و تقویت می‌کند.
هدف‌گذاری برای حل این چالش:
زباله در محل دفن، بسته‌بندی پلاستیک تا سال ۲۰۲۲: حذف ضایعات در محل دفن زباله و بسته‌بندی پلاستیک یک‌بار مصرف و بکر.
تولید بدون زباله تا سال ۲۰۲۲: تولید محصولات بدون زباله و ضایعات.
مدل‌های کسبوکار مدور تا سال ۲۰۲۵: ایجاد یک مدل کسبوکار مدور.
میانگین نمره کلی شرکت‌هایی که در این شاخص ارزیابی شده‌اند از ۱۰۰ امتیاز ممکن، فقط ۳۶ بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌ها بیشترین پیشرفت را در تجزیه و تحلیل و درک تأثیرات خود و تعیین اهداف برای حل مشکل انتشار گازهای گلخانه‌ای نشان‌داده‌اند و در مقابل، ضایعات و حقوق کارگران ضعیف‌ترین دسته‌ها بودند. Kering وNike به‌عنوان پیشروها ظهور کردند، درحالی‌کهRichemont وUnder Armour از همتایان خود عقب مانده‌اند. اما در نهایت، این ارزیابی نشان می‌دهد که بحث‌های صنعت فشن در مورد پایداری اغلب بسیار فراتر از اقدامات شرکت‌هاست و بررسی‌ها و ارزیابی عملکرد بزرگ‌ترین شرکت‌های صنعت فشن منجر به یافته‌هایی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود؛
بحث همیشه از اقدام سبقت می‌گیرد
شرکت‌ها برای اینکه پیشرفت محسوس را نشان دهند، لازم است از هدف‌گذاری گذشته عبور کنند. کمتر از ۱۰ سال دیگر برای تحقق اهداف آب‌وهوای جهانی و توسعه پایدار باقی مانده است، زمان در حال اتمام است و فقط بیان تمایل به تغییر دیگر زیاد کافی نیست.
کمبود اعتماد
صنعت فشن به این نیاز دارد که مشکل اطلاعات غلط خود را با زنجیره‌های تأمین شفاف و انتشار داده‌های باکیفیت حل‌وفصل کند. بسیاری از بزرگ‌ترین شرکت‌های مد هنوز نمی‌دانند که محصولات‌شان از کجا تأمین می‌شود یا این مسئله را آشکار نمی‌کنند و هرچه در زنجیره تأمین فروتر بروید، این موارد بیشتر مبهم می‌شوند. این مسئله امکان بهره‌برداری و نقض حقوق بشر را فراهم می‌کند و منجر به ایجاد مشکلات در اندازه‌گیری تأثیرات زیست‌محیطی این صنعت می‌شود. برای فعال‌کردن تصمیمات استراتژیک که موجب تغییر می‌شوند، اطلاعات بیشتر و بهتری لازم است.
شکاف مالی
شرکت‌ها جاه‌طلبی‌های جسورانه خود را با پرداخت هزینه‌های آن، مطابقت نمی‌دهند. میلیاردها دلار برای ایجاد نوآوری در دهه آینده مورد نیاز خواهد بود، اما سرمایه‌گذاری مورد نیاز شرکت‌ها برای عمل تعهدات پایداری، مطابق با پیش‌بینی‌ها نیست. بسیاری از تأثیرگذارترین تغییرات در سطح تولید رخ خواهد داد. برای تقسیم و به اشتراک‌گذاری هزینه انتقال صنعت به یک مدل پایدارتر، همکاری عادلانه‌تر بین برندها و تامین‌کنندگان آن‌ها لازم است.
معضل رشد
دست‌یابی به جاه‌طلبی‌های جسورانه جهت کاهش اثر صنعت، شرکت‌ها را ملزم به جدا کردن رشد از تأثیر می‌کند. هدایت یک انتقال یا تحول که تقاضای رشد مالی سرمایه‌گذاران را در ضمن کاهش تأثیر اجتماعی و زیست‌محیطی فشن ارضا می‌کند یکی از دشوارترین چالش‌های این صنعت است. بسیاری از شرکت‌ها هنوز اهداف زیست‌محیطی را با اهداف مبتنی بر شدت در برابر توسعه محدود می‌کنند. برای تغییر تعادل، فناوری‌های جدید و مدل‌های تجاری جدیدی لازم است. در نهایت، برای دست‌یابی به یک انتقال عادلانه که از کارگران محافظت و پشتیبانی می‌کند، به‌عنوان زنجیره تأمین جهت کاهش تأثیرات زیست‌محیطی، مراقبت لازم است.
همکاری با نفوذ
طی دهه گذشته، گروه‌های صنعتی توجه خود را روی مهم‌ترین چالش‌های پایداری در صنعت فشن متمرکز کرده‌اند. اما پیشرفت در این راستا کُند بوده است و دیگر زمانی برای صرف ۱۰ سال دیگر وجود ندارد که شرکت‌ها را برای دست‌یابی به توافق حداقل استانداردها جمع کنیم. رهبران فشن باید به تلاش برای چارچوب‌های بلند پروازانه‌تر ادامه دهند که بتواند اقدامات مشترک سریع را ایجاد کند و پاسخ‌گویی واضح‌تری را فراهم کند.
یک قرارداد اجتماعی جدید
صنعت فشن باید به نابرابری‌های سیستمی در زنجیره تأمین خود رسیدگی کند. بحران ناشی از همه‌گیری کرونا، ضرورت فزاینده‌ای را برای تأمین حقوق کار در زنجیره تامین مد افزایش داده است. این بدان معناست که باید اطمینان حاصل شود که شرایط کار ایمن و عادلانه و دستمزد کافی جهت امرار معاش کارگران وجود دارد و فضایی را برای شنیدن صدای آن‌ها فراهم بوده و شرکت‌ها باید با دولت همکاری کرده تا مقررات کار قوی‌تری را تصویب کنند.
عبور از مرزها
نوآوری در حوزه‌هایی مانند مدور بودن (مدل کسبوکار) و کشاورزی احیاکننده رخ می‌دهد و فرصت‌های جدیدی را برای تغییرات مثبت ایجاد می‌کند. روش‌هایی که بازیابی سلامت خاک و تنوع زیستی را برای مواد خام مانند پنبه، محافظت و بازیابی می‌کنند. اما این حوزه نوظهور بوده و برای درگیرساختن و تشویق همه ذی‌نفعان، کار و اقدامات بیشتر در این زمینه لازم است.
در نهایت، در حال حاضر نشانه‌های مثبتی از افزایش تعامل در سال ۲۰۲۱ وجود دارد. اما این مهم روشن است که صنعت فشن در اینکه به شیوه‌ای زیست‌محیطی و معتبرتر به لحاظ اجتماعی عمل کند، موفق نشده است. چالش‌های پیش روی نوآوری و پیشرفت، چالش‌های مهمی هستند که باید طی دهه آینده حل شوند و در این راستا شرکت‌ها اهداف جدیدی را براساس چالش‌ها تعیین کرده و مدل‌های تجاری جدید را آزمایش می‌کنند. تأثیر این تلاش‌ها در بخش بعدی شاخص پایداری BoF ارزیابی خواهد شد که نشان می‌دهد بزرگ‌ترین بازیکنان و عوامل فشن چقدر صلاحیت‌های کافی را برای پایداری دارند.
مترجم: پـریسا نیک بنیاد
مشاور مدیریت در حوزه مارکتینگ فشن
